2. Verzekeringsbegrippen

In dit hoofdstuk krijgt u uitleg over begrippen als ‘verzekeringsovereenkomst’, ‘onzeker voorval’ en ‘premie’. Voor een goed begrip van de goederentransportverzekering, die in hoofdstuk 4 aan bod komt, staan we hier stil bij het ‘verzekerd belang’, de overgang van het verzekerd belang en de Incoterms 2010.

Het Burgerlijk Wetboek definieert de verzekering als een overeenkomst tussen verzekeraar en verzekeringnemer.
Bij een schadeverzekering dekt de verzekeraar het risico
 dat bepaalde goederen worden beschadigd doordat zich een bepaald voorval voordoet. Als het voorval zich voordoet en er ontstaat schade dan keert de verzekering uit. Bij het sluiten van de verzekeringsovereenkomst mag geen zekerheid bestaan over de uitkering: uitkering is dus verbonden aan een onzeker voorval.

Voorbeeld: diefstal uit een geparkeerde vrachtwagen

De vervoerdersaansprakelijkheidsverzekering is een soort schadeverzekering. De verzekering dekt het risico van schade of verlies tijdens het vervoer. Het onzeker voorval is bijvoorbeeld diefstal uit een geparkeerde vrachtwagen.

De afzender lijdt de vermogensschade (het verlies van de goederen) en claimt deze bij de vervoerder. De vervoerder claimt bij de verzekeraar. De verzekeraar keert uit, omdat de verzekering dit voorval dekt en omdat vooraf onzekerheid bestond of de lading gestolen zou worden.

Berekening van de theoretische kans

De verzekeraar berekent de theoretische kans dat het onzeker voorval zich zal voordoen. Dat doet hij op basis van gegevens over verzekeringsclaims. Bijvoorbeeld: één op de vijf etsen wordt binnen twee jaar gestolen. Ook houdt de verzekeraar rekening met de informatie die hij over de verzekeringnemer heeft. Bijvoorbeeld: deze bestuurder rijdt al vijftien jaar schadevrij. Op basis hiervan rekent de verzekeraar uit hoe vaak en voor welk bedrag de verzekering tot uitkering komt. Vervolgens stelt de verzekeraar een premie vast: de prijs van de verzekering.

Eigen risico

Een verzekeraar bakent het te verzekeren risico af door voorwaarden te stellen aan de verzekeringnemer. Bijvoorbeeld: de verplichting om bepaalde sloten te gebruiken of te parkeren op een bewaakte parkeerplaats. Om de verzekeringnemer te prikkelen zijn zorgplicht serieus te nemen, kennen de meeste verzekeringen een eigen risico. Een eigen risico betekent dat het eerste deel van de geclaimde schade door de verzekeringnemer zelf gedragen moet worden.

De polis

De schriftelijke vastlegging van de verzekeringsovereenkomst is de (verzekerings)polis. Hierin staat de dekking omschreven inclusief alle clausules.

Belangrijke rol van de verzekeraar

De verzekeraar vormt dus een belangrijke schakel in handel en vervoer, doordat het risico bij omvangrijke transacties niet alleen bij direct betrokkenen ligt. Koper en verkoper dan wel afzender en vervoerder zijn gebaat bij de mogelijkheid om het risico op verlies van grote nanciële bedragen te kunnen afdekken tegen betaling van premie. De premie bedraagt een relatief gering percentage van de waarde van de goederen of de vrachtprijs.

2.1 Verzekerd belang

Als u een schade heeft aangemeld bij de verzekering, stelt de schadebehandelaar zich de volgende vragen:


1. Valt de schade onder de dekking van de polis?

2. Wie loopt door deze schade vermogensschade op?

3. Is de persoon uit vraag 2 verzekerd onder de polis?

In verzekeringsjargon heet dit: ‘het verzekerd belang’, het belang dat de verzekering dekt.

Voorbeeld: Schade aan koffiebonen

A verkoopt een zending koffiebonen aan B. A heeft voor het transport van de koffiebonen mede ten behoeve van B een goederentransportverzekering afgesloten. In de koopovereenkomst zijn A en B overeengekomen dat het risico van schade aan of verlies van de koffiebonen op B overgaat zodra deze in het schip zijn geladen. Gedurende het transport per schip ontstaat schade aan de koffiebonen als gevolg van een onzeker voorval. Aangezien de verzekering mede het belang van B dekt en B degene was die op grond van de koopovereenkomst het risico van schade liep op het moment van de schadeveroorzakende gebeurtenis, kan B aanspraak maken op dekking onder de polis. B was degene bij wie op dat moment het verzekerd belang berustte.

2.2 Overgang van het verzekerd belang/ de Incoterms

Tijdens een handelstransactie gaat het risico op schade of verlies van de handelswaar over van verkoper op koper. Zodra de schade zich voordoet, moet bepaald worden wie het risico loopt, dat wil zeggen bij wie het belang berust, want alleen die partij lijdt vermogensschade.

Incoterms opnemen

Meestal wordt het moment waarop het risico van verkoper op koper overgaat, afgesproken door een Incoterm in de koopovereenkomst op te nemen. De Incoterms zijn internationaal leveringsvoorwaarden: standaardafspraken over levering, verzekering en vervoer. Het moment waarop het risico over de goederen van verkoper naar koper overgaat, is het moment van levering. De Incoterm bepaalt of dit voor, tijdens of na het transport is.

De risico-overdracht geldt alleen tussen verkoper en koper, omdat zij een koopovereenkomst hebben gesloten. Voor de uitvoering van de Incoterm sluit de verkoper of koper een vervoerovereenkomst. De Incoterm is echter niet van toepassing op deze vervoerovereenkomst en dus niet geldig tussen afzender en vervoerder.

Wat zijn de Incoterms 2010?

De Incoterms zijn leveringsvoorwaarden die partijen overeenkomen bij internationaal goederenvervoer. Ze zijn opgesteld en uitgegeven door de International Chamber
of Commerce (ICC). De laatste versie van de Incoterms dateert van 2010. Voorbeelden van standaard-Incoterms zijn CIF (Cost, Insurance and Freight), FOB (Free On Board) en ...x Works (...XW).

In de Incoterms staat de taakverdeling tussen verkoper en koper en op welk moment het risico van verlies of schade overgaat. Bovendien is erin geregeld welke partij voor een verzekering dient te zorgen. De Incoterms 2010 zijn opgesteld om ervoor te zorgen dat clausules overal ter wereld op dezelfde manier kunnen worden uitgelegd. Ze maken het internationale handelsverkeer en de bijbehorende afspraken zo eenvoudig mogelijk.

Belangenclausule

Welke partij kan dan op enig moment schade claimen onder de goederentransportverzekering? Bij deze verzekering zijn verschillende partijen betrokken: de eigenaar, verkoper, koper en eventueel opvolgende kopers. De Incoterms en de goederentransportverzekering hangen nauw met elkaar samen, vooral bij de overgang van het verzekerd belang. De Incoterm bepaalt wie de verzekering van de vervoerde goederen afsluit: de verkoper of de koper. Omdat het risico van de goederen (en dus het belang bij de verzekering) vaak gedurende het vervoerstraject overgaat van verkoper naar koper, is het verstandig om in de verzekering de ‘Belangenclausule’ op te nemen. Deze clausule verzekert namelijk het belang van de koper mee.

De verzekerde dient een belang te hebben op het moment dat de schade zich voordoet. Als de verzekering het belang van alle mogelijk bij de goederen betrokken partijen dekt, moet de verzekerde die aanspraak maakt op schadevergoeding zijn belang kunnen aantonen. Zo kan de verkoper in de regel geen aanspraak maken op vergoeding als het risico van de goederen al op de koper overgegaan is.

De Incoterm CIF

De overgang van verzekerd belang komt bijvoorbeeld voor bij de vaak gebruikte Incoterm CIF. Op grond van deze Incoterm moet de verkoper voor een transportverzekering zorgen. Die verzekeringsovereenkomst moet hij mede voor de koper sluiten.

Voorbeeld: zinkende schoenen

A verkoopt aan B een zending schoenen. Deze schoenen worden van Delft naar New York vervoerd. Verkoper A heeft in Nederland een goederentransportverzekering afgesloten, die ook het belang van eventuele kopers van de schoenen dekt. Gedurende het zeevervoer zinkt het schip en de schoenen gaan geheel verloren. Op grond van de Incoterm CIF is het risico van dat verlies op de koper overgegaan zodra de goederen aan boord van het schip geplaatst werden.(1) Alleen koper B heeft het risico van verlies gelopen. Alleen hij heeft een verzekerd belang op basis waarvan hij een vordering onder de polis kan instellen. Hoewel de verkoper A de verzekering heeft afgesloten, kan hij dus geen vordering onder de polis instellen.

Voetnoot

(1) Bij oudere versie(s) van de Incoterms ging het risico op de koper over op het moment dat de goederen de scheepsreling passeerden. In de Incoterms 2010 is dit veranderd in het moment dat de goederen aan boord van het schip geplaatst worden.