Op 22 februari 2017 is het Trade Facilitation Agreement van de Wereldhandelsorganisatie eindelijk bekrachtigd. De internationale kamer van koophandel, de grootste ondernemersorganisatie ter wereld, ziet de inwerkingtreding als een mijlpaal voor de wereldhandel. Naar schatting gaat het Trade Facilitation Agreement zorgen voor meer dan 1 biljoen Amerikaanse dollar aan extra handelsstromen. Tevens zorgt dit verdrag voor meer dan 20 miljoen banen wereldwijd, het merendeel in ontwikkelingslanden.
1. INLEIDING
Vanaf de totstandkoming van het Bali-akkoord van de Wereldhandelsorganisatie (WHO) in 2013, waar het Trade Facilitation Agreement (TFA) een belangrijk onderdeel van is, hebben onder andere de Wereldhandelsorganisatie en diverse internationale organisaties hard gewerkt aan de ratificatie en implementatie van het TFA. De internationale samenwerking heeft hier goed gewerkt als het gaat om het bevorderen van wereldwijde vrijhandel. Het TFA-verdrag wordt gezien als het belangrijkste WHO-verdrag van de laatste twintig jaar!
Onderstaande meter geeft de stand van zaken weer voor wat betreft het aantal WTO leden dat het TFA heeft onderschreven[1]
2. WAT ZIJN TRADE PROCEDURES?
Trade Procedures refereren aan al het administratieve werk en het verwerken van informatie, noodzakelijk om internationale goederenstromen te initiëren en te begeleiden. Er zijn vele formaliteiten, procedures, informatieverwerking en papierwerk, die vervuld moeten worden door overheden en bedrijfsleven om te importeren en exporteren, goederenstromen te monitoren en te controleren. Zowel overheden als bedrijven hebben daar belang bij. Het heeft uiteraard voor geen van de partijen zin om zich te storten in een overvloed aan onnodige regels, wetgeving, procedures of administratieve constituties.
De WHO heeft onderzocht dat er ongeveer 27 tot 30 partijen zijn betrokken bij een gemiddelde internationale handelstransactie, waarbij 40 documenten, 200 data-elementen - waarvan er 30 meermaals worden gebruikt en 60% herhaaldelijk handmatig - worden ingevuld. De TFA moet internationale douaneprocedures vereenvoudigen, de nationale regelgeving harmoniseren, de internationale documenten standaardiseren en het versturen en ontvangen van elektronische berichten naar en van de diverse overheden mogelijk maken.
De zoektocht naar veilige en efficiënte goederenketens heeft al wel geleid tot meer transparante handels- en douaneprocedures.
3. LASTEN EN LUSTEN VAN TRADE FACILITATION
Er zullen altijd administratieve kosten moeten worden gemaakt om handelstransacties tot stand te kunnen brengen. De belangrijkste oorzaken waardoor deze kosten excessief kunnen worden, zijn:
(Gebrek aan transparantie van) export- en importgegevens en documentatie vereisten en daarmee gepaarde inefficiënte procedures en fysieke controles, niet gebaseerd op risicoprofielen;
Gebrek aan modernisering en medewerking van overheidsinstellingen om de groeiende goederenstromen te faciliteren.
De hierboven genoemde elementen worden binnen het TFA onderkend en oplossingen liggen onder andere in het:
Voorkomen van overbodige- of vereenvoudigen van bestaande formaliteiten en procedures gerelateerd aan import, export en transit van goederen;
Harmoniseren van internationale wetgeving en de snelle implementatie ervan;
Standaardiseren van informatie- en communicatietechnologieën.
Het spreekt voor zich dat de hierboven genoemde kostenelementen en de genoemde mogelijke oplossingen per land, groep van landen (bijvoorbeeld de Europese Unie), per bedrijf en per soort van producten enorm kunnen verschillen. De winst zal dan ook per land en per bedrijfstak verschillen. Belangrijk is dan ook dat landen en bedrijven van elkaar leren en de “best practices” zo snel als mogelijk adopteren.
Een studie geïnitieerd door World Road Transport Organization, ook wel International Road Union (IRU), heeft uitgewezen dat de Trade Procedures tussen de 2,5 en 15 % bedragen in relatie tot de transactiewaarde. Het lage percentage zal zien op de meer ontwikkelde en het hoge percentage zal eerder zien op de minder ontwikkelde landen. In 2016 is er wereldwijd voor US $ 16,2 triljoen aan goederen verhandeld. Het spreekt dus ook voor zich dat de absolute bedragen gerelateerd aan Trade Procedures enorm zijn, gezien deze wereldhandel en de daarbij behorende kosten voor de handelstransacties.
Dat de modernisering van douaneprocedures in het kader van Trade Facilitation leidt tot de kostenreductie en verbetering van de internationale handel is onder andere gebleken uit de volgende casussen:
In 1999 duurde het in Bangladesh 3 dagen om goederen bij de douane vrij te maken en na een intensief Trade Facilitation programma nam dat nog maar 3 uur in beslag;
In Costa Rica is de doorlooptijd bij de douane van 6 dagen gedaald naar 12 minuten zonder fysieke controle en naar 115 minuten inclusief fysieke controle;
De introductie van een EDI-douanesysteem heeft in de Filipijnen tot gevolg gehad dat de doorlooptijd van goederen (zonder fysieke inspectie) bij de douane van 6-8 dagen naar 4-6 uur is gegaan.
Trade Facilitation heeft tot doel om de kosten van Trade Procedures aanzienlijk te verlagen, maar het succes is altijd afhankelijk van een aantal factoren, waaronder de politieke wil en inzet van de diverse regeringen, een helder strategisch plan om de gestelde doelen te bereiken en een sterk publiek/private samenwerking op basis van onderling vertrouwen.
Het is aan de ontwikkelde landen om, binnen het kader van het TFA, de ontwikkelingslanden te helpen om het TFA tot een succes te maken. Het is aan de ontwikkelingslanden om bovengenoemde succesfactoren zo veel als mogelijk toe te passen.
4. VOORWAARDEN VAN TRADE FACILITATION
De ervaringen opgedaan met Trade Facilitation projecten hebben dan ook geleid tot een lijst van noodzakelijke voorwaarden tot slagen, hieronder samengevat:
Standaardisatie van elektronische handelsdocumenten conform de UN layout, hetgeen natte stempels en legaliseren overbodig maakt;
Eénmalig gebruiken van gegevens: Single Window;
Handelsprocedures transparant en voorspelbaar maken, daarbij boetes voor compliante bedrijven afschaffen;
Automatiseren van systemen ten behoeve van 24/7 douaneaangiften, 'audit based control' en 'risicomanagement' en bij fysieke controles 'automated scan lanes';
Bezwaar en beroep voor bedrijven bij een onafhankelijk macht;
Publiek-private samenwerking door middel van betrokkenheid en overleg.
5. ECONOMISCHE GROEI VERSUS HANDELSBELEMMERINGEN
Grote internationale organisaties zoals de WHO, maar ook de Wereld Douane Organisatie (WCO) en de Internationale Kamer van Koophandel (ICC) zien het faciliteren van handelsprocedures als van essentieel belang voor de ontwikkeling van economieën in het algemeen en die van minder ontwikkelde landen in het bijzonder.
Het niet verbeteren van de internationale handelsprocedures wordt gezien als een bedreiging voor verdere groei. De belangrijkste factoren om de handel te faciliteren zijn de:
Automatisering die het mogelijk maakt om sneller, goedkoper en efficiënter met goederenstromen om te gaan, zoals Just In Time bevoorrading, call-off stock en e-commerce (het drijven van handel via het internet);
Toename van vrijhandelsovereenkomsten (vooral in Azië);
Verplaatsing van productieprocessen, waarbij landen meer halffabricaten dan eindproducten exporteren;
Het creëren van een level playing field voor producenten in diverse (ontwikkelings)landen door verlaging van algemene douanerechten.
Ook de Wereldbank ziet Trade Facilitation als een essentieel onderdeel voor de ontwikkeling van minder ontwikkelde en nog opkomende economieën. Men heeft zelfs een speciaal hulpprogramma ontwikkeld om de ontwikkelingslanden te laten profiteren van het TFA, door het optimaliseren van op handel gerichte procedures. [2]
6. HOE VERHOUDT TRADE FACILITATION ZICH IN RELATIE TOT DE INTERNATIONALE SUPPLY CHAIN?
Internationale goederenstromen op gang brengen begint over het algemeen met het vinden van een handelspartner. Met deze partij wordt een zakelijke afspraak gemaakt of een contract overeengekomen. Daarna start het orderproces, waarbij producten onder bepaalde voorwaarden en vaak verzekerd worden verstuurd en ontvangen, al dan niet gebruikmakend van intermediairs zoals logistiek dienstverleners. Diverse overheden, zoals douane, voedsel- en warenautoriteiten, consulaten - voor de afgifte of legalisatie van handelsdocumenten- , kamers van koophandel etc., zien toe op deze internationale goederenbewegingen. Tenslotte komt er een betalingsverplichting samenhangend met de handelstransactie c.q. goederenbeweging tot stand.
Onderstaand overzicht geeft hier een beeld van.
Juiste invoering van de TFA verkleint het aantal handelingen, brengt daarmee de kosten van Trade Procedures aanzienlijk omlaag en maakt de Supply Chain derhalve veel efficiënter.
7. TOENAME VAN WERELDWIJDE HANDELSSTROMEN
Het grote verschil tussen het TFA en handelsverdragen als TTIP is dat geen formele politieke onderhandelingen meer nodig zijn. Het TFA kent een apolitieke en dus een meer algemene en praktische invalshoek in het wegnemen van handelsbarrières. Het belang van internationale handel om economische ontwikkeling tot stand te brengen wordt door niemand in twijfel getrokken. Op dit moment neemt handel 30% van het wereldwijde bruto nationale product (WBNP) voor haar rekening. De voorspelling is dat dit in 2020 ongeveer 50% van het WBNP gaat worden. Het belang van handel gaat dus in een relatief korte tijd sterk toenemen en daarmee is het belang van het faciliteren van internationale handel evident te noemen.
8. CONCLUSIE
Door het TFA goed toe te passen zal de wereldhandel sterk groeien omdat deze beter wordt gefaciliteerd. Het TFA heeft een grote kans van slagen daar het niet ziet op politieke doelen maar op het beter laten verlopen van de handelstransacties, zodat meer economieën kunnen profiteren. Dat maakt dat er reden te meer is voor de diverse overheden en het bedrijfsleven om beter te gaan samenwerken en daarmee zal de wereldeconomie uiteindelijk erop vooruitgaat. Hierbij kan de Nederlandse douane een belangrijke rol spelen. De Nederlandse douane is namelijk al enige tijd wereldwijde koploper in het faciliteren van internationale handel. In 2016 is 25% van de goederen die voor de EU-lidstaten bestemd zijn (waarde € 200 miljard) door de Nederlandse douane afgehandeld. De Nederlandse douane doet dit bijzonder efficiënt gezien het feit dat ze maar over 4% van de Europese douaniers beschikt.
De samenwerking tussen het Nederlandse bedrijfsleven en douane kan als voorbeeld dienen voor de WHO en haar leden, immers aan een groot aantal van de hiervoor genoemde voorwaarden is reeds voldaan. Verdere toepassing van deze voorwaarden leidt dus tot betere facilitering van handel, hetgeen weer meer handel in de hand werkt. Dat zal ertoe leiden dat de ontwikkelde landen, maar zeker de ontwikkelingslanden kunnen profiteren.
Voetnoten
1. De actuele graadmeter vindt u hier: https://www.tfadatabase.org/ratifications
2. http://www.tfafacility.org/about-the-facility
