Contractuele afspraken over CO2 – reductie

Deze bijdrage zal ik insteken als advocaat die gevraagd wordt om een afspraak over een CO2-reductie contractueel vast te leggen. Daarom zal ik niet ingaan op wettelijke normen omtrent CO2-reductie of maatregelen van de overheid om de CO2-uitstoot van ondernemingen naar beneden te brengen. Gezien het onderwerp vraag ik me af welke verplichting partijen concreet willen vastleggen. Wat zijn vervolgens de gevolgen als een partij haar verplichting om haar CO2-uitstoot te reduceren niet nakomt?

Het begint met meten…

Het lijkt mij dat als partijen afspraken omtrent een reductie van de CO2-uitstoot willen maken, dat ze dan eerst een soort nulmeting moeten maken. Immers, om een reductie vast te leggen, moeten partijen eerst de waarde van de CO2-uitstoot vastleggen die partijen vervolgens willen reduceren.

Dan moeten partijen vastleggen welke CO2-uitstoot zij concreet willen reduceren. Gaat het bijvoorbeeld om de totale CO2-uitstoot van een onderneming in één jaar? Of gaat het om de CO2-uitstoot voor het vervoer van goederen op een bepaald traject? Om een reductie te kunnen meten, moeten partijen eerst een uitgangswaarde (door middel van een nulmeting) vastleggen en vervolgens meten of een bepaalde reductie is bereikt, zo lijkt mij. Dat klinkt makkelijker dan het is. Een voorbeeld: een ondernemer wil zijn totale CO2-uitstoot per jaar met 10 % reduceren. Als deze ondernemer zijn bedrijfsactiviteiten per jaar verdubbeld en zijn totale CO2-uitstoot gelijk houdt, is hij dan de afspraak nagekomen om zijn totale CO2-uitstoot per jaar te reduceren? Zijn totale CO2-uitstoot per jaar is niet gedaald, maar daar staat tegenover dat de op de bedrijfsactiviteiten berekende CO2-uitstoot met 50 % is gedaald. Om een afspraak over een CO2-reductie contractueel vast te leggen, moeten partijen eerst zorgvuldig bepalen welke CO2-uitstoot precies zij willen reduceren en hoe zij de reductie willen meten.

Internationale contractuele afspraken over CO2-reductie

Vervoer is vaak internationaal en multimodaal, er zijn doorgaans meerdere partijen bij betrokken die in verschillende landen zijn gevestigd. Een voorbeeld: Een Nederlandse verkoper verkoopt computers aan een Franse koper, gevestigd in Parijs. De Nederlandse verkoper laat de computer in China produceren. Hij geeft opdracht aan een Nederlandse expediteur om het vervoer van China naar Parijs te regelen. Een zeeschip brengt de computer van Shanghai naar Rotterdam. Een Nederlandse vervoerder heeft opdracht om de computer met een vrachtwagen van Rotterdam naar Parijs te vervoeren. De Nederlandse vervoerder schakelt een Moldavische ondervervoerder in, deze voert het transport feitelijk uit. De goederen worden tijdig en onbeschadigd bij de Franse koper afgeleverd. Daarbij worden de computers op het zeeschip en de vrachtwaren met andere zendingen samengevoegd.

Stel dat partijen willen afspreken om de CO2-uitstoot voor het vervoer van deze computers voor het traject Shanghai – Parijs met 10 % te reduceren. Het lijkt mij dat men dan de CO2-uitstoot voor het vervoer van bepaalde computers per traject respectievelijk modaliteit moet berekenen. Maar, aan wie reken je welke CO2-uitstoot toe? Rekenen alle betrokkenen in de keten op dezelfde manier? 

Gevolgen van wanprestatie?

Stel partijen leggen keurig vast welke CO2-uitstoot zij willen reduceren en hoe zij de reductie willen meten. Vervolgens komt een partij haar verplichting tot CO2-redutie niet na. Wat zijn dan de gevolgen? 

Een schending van een contractuele plicht geeft in beginsel recht op schadevergoeding.(1)  De gelaedeerde heeft in beginsel recht op vergoeding van zijn vermogensschade.(2) Maar welke (vermogens)schade lijdt een partij indien de andere partij haar CO2-uitstoot niet reduceert? In beginsel geen.

De tekortkoming van een partij bij de nakoming van haar verbintenissen geeft aan de wederpartij de bevoegdheid om de overeenkomst te ontbinden, tenzij de tekortkoming, gezien haar bijzondere aard of geringe betekenis, deze ontbinding met haar gevolgen niet rechtvaardigt.(3)  Het verweer dat het niet behalen van de beloofde CO2-reductie de ontbinding niet rechtvaardigt zal zeer waarschijnlijk slagen. In het bovengenoemde voorbeeld van het vervoer van computers van Shanghai naar Parijs zal de vervoerder met succes kunnen roepen dat hij zijn primaire verplichting is nagekomen. Hij heeft de goederen immers tijdig en gaaf afgeleverd. Bovendien ontstaat bij ontbinding een verbintenis tot ongedaanmaking van de reeds ontvangen prestaties.(4)  Het zal zeker niet tot een CO2-reductie lijden indien de computers nog een keer worden vervoerd…. Kortom, ontbinding ligt ook niet voor de hand. 

Beloning of boete als prikkel?

Omdat vermogensschade niet is te verwachten, als een partij haar verplichting tot CO2-reductie niet nakomt, kunnen partijen met een beloning of boete als prikkel werken. Partijen zouden kunnen afspreken dat het behalen van een CO2-reductie met een financieel voordeel wordt beloond. Aan de andere kant kunnen partijen ook overeenkomen dat een partij een boete betaalt als zij haar verplichting tot CO2-reductie niet nakomt.(5)  Ik vraag me wel af of de opdrachtgever daadwerkelijk bereid is om een vergoeding voor het behalen van een CO2-reductie te betalen respectievelijk of een partij bereid is om een boete te betalen als zij haar verplichting om de CO2-uitstoot te reduceren niet nakomt.  Dat klemt temeer indien de winstmarges klein zijn, zoals in het internationale vervoer.

CO2 – reductie als voorwaarde/incentive voor sluiten contract

Kan het verlagen van de CO2-uitstoot ook makkelijker contractueel worden bereikt? Zeker! Zoals hierboven uiteengezet lijkt het mij nog niet zo makkelijk om het behalen van een concrete CO2-reductie contractueel vast te leggen in verband met de vraag welke partij welke CO2-uitstoot op welke manier meet.

Het is makkelijker om overeen te komen dat partijen een transportmiddel gebruiken waarvan ze weten dat de CO2 – uitstoot laag is, bijvoorbeeld een elektrische vrachtwagen of een fiets voor het vervoer binnen een stad. Partijen kunnen ook afspreken dat een voertuig of een bedrijf over een bepaald milieuvriendelijk certificaat moet beschikken, etc. 

Een andere mogelijkheid is om voor transparantie over de CO2-uitstoot te zorgen die door het vervoer wordt veroorzaakt. Een vervoerder zou de CO2-uitstoot voor een bepaald vervoer op de offerte kunnen weergeven. Daarbij kan hij inzichtelijk maken hoe hij de CO2-uitstoot heeft berekend, bijvoorbeeld met een bepaalde software. Daarbij hoeft hij niet voor de juistheid van de berekening van de CO2-uitstoot door de software in te staan, maar kan naar de referenties van de software verwijzen. Op deze manier krijgt de opdrachtgever inzicht in de CO2-uitstoot bijvoorbeeld per vrachtwagen of per trein (en de bijbehorende kosten) en kan dan een keuze maken.

Er bestaat immers een behoefte bij veel partijen om een CO2-reductie te bereiken, mogelijk ook om zich als “groen” te profileren (bijvoorbeeld door reclame te maken dat hun goederen binnen een stad met een elektrische vrachtwagen of fiets worden bezorgd). Indien partijen bewust voor een milieuvriendelijker vervoer kiezen, zal eveneens in totaal een reductie van de CO2-uitstoot worden bereikt.